Kavram	Açıklama
afiş	Bir şeyi duyurmak, tanıtmak için hazırlanan çoğu resimli duvar ilanı.
akademik	Bilimsel niteliği olan.
akım	Sanatta, siyasette veya düşünce hayatında ortaya çıkan yeni bir görüş, yöntem, hareket, cereyan, tarz.
albüm	Herhangi bir konuyla ilgili kısa açıklamalar verilerek resimler basılmış olan kitap.
alegori	Bir kavram ya da düşüncenin figüratif semboller hâline getirilmesi.
algılamak	Bir olayı veya bir nesnenin varlığını duyum yoluyla yalın bir biçimde bilinç alanına almak, idrak etmek.
analiz	Bir bütünü ögelerine ayırma işi, çözümleme, tahlil etme.
anatomi	Beden yapısı, gövde yapısı.
anıt	Önemli bir olayın veya büyük bir kişinin gelecek kuşaklarca tarih boyunca anılması için yapılan, göze çarpacak büyüklükte, sembol niteliğinde yapı, abide.
anlatım	Düşünceleri, duyguları ve anlamları görsel sanatların iletişimsel olanakları yolu ile açığa çıkarma işlemi.
antik	İlk Çağdaki uygarlıklarla, özellikle eski Yunan ve Roma uygarlıklarıyla ilgili olan.
arkaik	Güzel sanatlarda klasik çağ öncesinden kalan.
arkeoloji	Tarih öncesi ve eski çağlardan kalma eserleri tarih ve sanat bakımından inceleyen bilim, kazı bilimi.
armoni	Uyum, ahenk. Bütünü meydana getiren ilgili öğelerin/parçaların kendi aralarındaki iletişimi.
belgesel	Belge niteliği taşıyan, dokümanter.
betimleme	Tasarlama, bir şeyi sözle veya yazıyla anlatma, göz önünde canlandırma, tasvir.
beyin fırtınası	Yeni fikirler oluşturmak üzere, düşüncelere engel koymaksızın, önceden belirlenmiş kurallar dahilinde yapılan fikir yaratma yöntemi.
bezeme	Herhangi bir yüzeyi motifle süsleme, tezyin, süs.
biçim	Sanat ve edebiyat eserlerinde dış görünüş, form.
biyografi	Öz geçmiş.
bizon	Amerika’da yaşayan bir cins hörgüçlü yaban öküzü.
büst	Heykelcilikte başı, göğsü, bazen de omuzları içine alan sanat ürünü.
cülus	Hükümdarlık tahtına çıkma, tahta oturma.
çintemani	Özellikle kumaşlara ve çinilere uygulanmış, ikisi altta biri üstte iç içe geçmiş halkalar ve şimşeği ifade eden iki yatık kıvılcımdan meydana gelen süsleme motifi.
çözümleme	Bir şeyi soyutlama veya parçalara ayırma süreci.
dadacılık	Savaşa ve toplumsal düzensizliğe karşı başkaldırmadan doğan bir sanat akımı, dadaizm.
deformasyon	Biçimi bozulma, biçimsizleşme.
değerlendirme	Değerlendirmek işi, kıymetlendirme.
dekoratif	Dekor olarak kullanılan, süslemeye yarayan, süsleyici, tezyini.
denge	Bir sanat eserini oluşturan ögelerin, bütün içinde kompozisyon düzenini bozmayacak biçimde dağılışı.
detay	Ayrıntı.
devinim	Hareket.
diyagonal	Köşegen.
ekol	Aynı üslup kapsamında değerlendirildikleri hâlde, bir bölgeye, kente ya da topluluğa özgü bazı ayırıcı özellikler gösteren, benzer eğilimde çalışan sanatçı grubu.
engizisyon	Orta Çağ’da, Katoliklerde katı din inançlarına karşı gelenleri cezalandırmak için kurulan kilise mahkemelerinin adı.
enteriyör	Resim sanatında ev içinin resmedilmesi.
eser	Emek sonucu ortaya konan ürün, yapıt.
estetik	Sanatsal yaratının genel yasalarıyla sanatta ve hayatta güzelliğin kuramsal bilimi, güzel duyu.
felsefe	Bir bilimin veya bilgi alanının temelini oluşturan ilkeler bütünü, dünya görüşü, bir konuda soyut düşünüş.
figür	Resim ve heykel sanatlarında varlıkların biçimi.
figüratif sanat	Resim ve heykel sanatlarında, yalnızca gerçek varlık ve nesnelere gönderme yapan betileri kullanan sanat anlayışı. Soyut ya da nonfigüratif sanata karşıt bir yönelimdir.
fon	Resim, fotoğraf veya çeşitli plastik ögelerden oluşan dekor, görüntü.
form	Bir nesnenin şekli, biçim.
fresk	Yaş sıva üzerine suda çözülmüş boya pigmentleri kullanarak yapılan duvar resim tekniği.
frontal duruş	Eski Mısır ve Arkaik Yunan heykellerinde, ağırlığın iki ayağa eşit olarak yüklendiği ve figürün cepheden ele alındığı heykel tipi.
galeri	Sanat eserlerinin sergilendiği mekân.
geometri	Nokta, çizgi, açı, yüzey ve cisimlerin birbirleriyle ilişkilerini, ölçümlerini, özelliklerini inceleyen matematik dalı.
görsel sanatlar	Ressamlık, oymacılık, heykelcilik, mimarlık vb. sanatlar, plastik sanatlar.
görsel yaklaşım	Nesneleri doğru olarak görmeyi hedefleyen sanatsal yaklaşım.
gösterge	Bir şeyi belirtmeye yarayan şey, belirti, im, işaret. Bir durumla ilgili çeşitli aşamaları gösteren liste. Bir gelişimi gösteren nicelikler veya değerler arasındaki ilişki, endeks. Anlamla biçimin, gösterenle gösterilenin kaynaşmasından oluşan dil birimi, belirtke.
gravür	Ağaç, taş veya metal bir levhanın oyularak işlenmesi ve bunun bir yüzeye basılması tekniği.
güzel	Göze ve kulağa hoş gelen, hayranlık uyandıran, çirkin karşıtı.
hacim	Bir cismin uzayda doldurduğu boşluk, oylum.
havari	Hz. İsa’nın öğüt ve inançlarını yayma işiyle görevlendirdiği on iki yardımcısından her biri.
heykel	Taş, tunç, bakır, kil, alçı vb. maddelerden yontularak, kalıba dökülerek veya yoğrulup pişirilerek biçimlendirilen eser, yontu.
hiyeroglif	Resim yazı.
hümanist	İnsancıl.
ışık-gölge	Varlıklar üzerindeki aydınlık, karanlık ve yarım aydınlık etkileri düzenleyen resim tekniği.
içerik	Sözlü veya yazılı anlatımda verilmek istenen öz, düşünce, duygu ve imgelerin bütünü.
idol	Çok tanrılı dinlerde tapınılacak nesne.
ikon	Ortodokslarda İsa, Meryem veya ermişlerin tahta üzerine mumlu ve yumurtalı boyalarla yapılmış dinî içerikli resimleri.
ikonografi	Dinsel içerikli sanat eserlerinde betimlenen dinsel olay ya da kişiyle ilgili biçimleri inceleyen disiplin alanı.
ilham	Esin. Bir sanatçının aldığı izlenimlerle zihninde oluşan görüş ve duyuş.
ilkel	İlk durumunda kalmış olan, gelişmesinin başında bulunan, primitif.
illüstrasyon	Tanıtım amacıyla yapılan resim veya grafik. Resim tekniği kullanılarak yapılan görsel tasvir. Resimleme.
illüzyon	Yanılsama.
imge	Hayal. İnsan bilincine duyumlar yoluyla gelen nesnelerin yansıması. Duyularla alınan bir uyaran söz konusu olmaksızın bilinçte (şuur) beliren nesne ve olaylar.
inkılap	Toplum düzenini ve yapısını daha iyi duruma getirmek için yapılan köklü değişiklik, iyileştirme, devrim, reform.
irdelemek	Bir konunun incelenmesi ve eleştirilmesi gereken bütün yönlerini birer birer incelemek, araştırmak ve tetkik etme.
janr resmi	Günlük yaşantıyı ve ev yaşantısını betimleyen çalışma.
kabartma	Rölyef. Bir biçimin veya bir süslemenin düz yüzey üzerindeki çıkıntısı. Kil, alçı, taş vb. işlenebilir gereçleri girintili çıkıntılı yüzeyler durumunda biçimlendirerek yapılan eser.
kaligrafi	Güzel yazı sanatı.
karnaval	Hıristiyanların belli dönemlerde renkli, komik ve şaşırtıcı kılıklara girerek yaptıkları şenlik ve eğlence dönemi.
kavram	Bir nesnenin veya düşüncenin zihindeki soyut ve genel tasarımı, mefhum, fehva, konsept, nosyon.
kavramsal sanat	Kavram veya düşüncenin yaratımında, oluşumunda kullanılan malzeme ve teknikten daha önemli olduğu bir sanatsal etkinlik.
klasik	Üzerinde çok zaman geçtiği hâlde değerini yitirmeyen, türünde örnek olarak görülen eser veya sanatçı.
kolaj	Kesme-yapıştırma tekniği.
kolossal düzen	Rönesans mimarisinden başlayarak görülen ve iki kat boyunca yükselen gömme sütunlardan oluşan mimari cephe düzeni.
kompozisyon	Ayrı ayrı parçaları bir araya getirerek bir bütün oluşturma biçimi ve işi. Bir sanat yapıtında öğelerin düzenlenmesi.
konstrüksiyon	Bir yapıda taşıyıcı nitelikte olan, yapıyı oluşturan ögeler bütünü. kontrast
kontur	Resimde nesneyi belirgin gösteren çevre çizgisi.
kuş bakışı	Yüksek bir yerden aşağıya doğru, bütün genişliği içine alacak biçimde bakış.
kült	Tapma, tapınma. Din. Dini tören, ibadet, ayin.
kültür	Tarihsel, toplumsal gelişme süreci içinde yaratılan bütün maddi ve manevi değerler ile bunları yaratmada, sonraki nesillere iletmede kullanılan, insanın doğal ve toplumsal çevresine egemenliğinin ölçüsünü gösteren araçların bütünü, hars, ekin.
leke	Resim sanatında yüzeyin homojen biçimde renk kullanılarak örtülmüş parçası, iz.
lirik	Coşkun, ilhamla dolu.
lonca	Belli bir iş kolunda usta, kalfa ve çırakları içine alan dernek.
malzeme	Gereç.
manierizm	Özentili sanat, uyanış çağı ile Barok arasındaki yapmacıkçılık.
mastaba	Eski Mısır mimarisinde kesik piramit biçimli bir mezar yapısı.
materyal	Yazılı, sözlü, görüntülü, kaydedilmiş her türlü belge. Gereç.
mavna	Gemilere ve yakın kıyılara yük taşıyan, güvertesiz büyük tekne.
mekân	Yer, bulunulan yer.
mesih	Hz. İsa’ya verilen adlardan biri.
minyatür	Çoğunlukla eski el yazma kitaplarda bulunan küçük, renkli resim sanatı tekniği.
mitoloji	Bir ulusa, bir dine, özellikle Yunan, Latin uygarlığına ait mitlerin, efsanelerin bütünü.
modle	Resimde gölgeleri, gölgelemeyi ve ışıklı noktaları kullanarak biçimlerin gerçek oldukları ve hacme sahip oldukları yanılsamasını sağlama tekniği.
motif	Yan yana gelerek bir bezeme işini oluşturan ve kendi başlarına birer birlik olan ögelerden her biri.
mozaik	Mimari yapıların yer, duvar ve kubbelerine, sıva yaşken küp şeklinde küçük renkli cam ya da taş parçalarının, bir yüzleri dışarıda kalacak şekilde, yan yana gömülerek yapılan resim tekniği.
natürmort	Çiçek, meyve, gibi doğal ve hareketsiz varlıkları betimleyen resimsel yapıt. Ölü doğa.
nekropol	Toplu mezar. Arkeolojik şehirlerde mezarlıkların ve toplu mezar yerlerinin bulunduğu bölgeye verilen isim.
nonfigüratif sanat	Resim ve heykelde, gerçek varlık ve nesnelere gönderme yapan betileri kullanmayan sanat anlayışı.
nü	Resim ve heykelde çıplak insan betimlemesi.
obelisk	Dikili taş.
obje	Nesne.
op-art	Renk, çizgi vb. ögelerle göz yanılsamaları yaratma amacı güden sanat akımı.
optik	Görsel etki.
oryantalist	Doğu kültürleri üzerine uzman olan.
otantik	Gerçek olan, gerçeğe veya aslına dayanan. Orijinal.
oto-portre	Sanatçının kendi yüzünü yorumlaması, resimlemesi.
ölçme	Yapılan araştırmaların sonuçlarının sembollerle ya da rakamlarla gösterilmesi. ölçüm
ölçümleme	Sanat eğitiminde, kriterlere dayalı olarak yapılan ve belirlenen puan veya harf sistemi ile değer biçme veya derecelendirme.
öykü	Ayrıntılarıyla anlatılan olay.
özgün	Yalnız kendine özgü bir nitelik taşıyan, orijinal.
panayır	Belli zamanlarda ve genellikle küçük yerleşim birimlerinde kurulan, sergi niteliğini de taşıyan büyük pazar.
pasaj	Resimde renklerin birbirlerine olan geçişleri. papirüs
pentür	Boya resim sanatı.
performans	Başarım.
perspektif	Varlıkları, resmin iki boyutlu ortamında, üç boyut hissi (derinlik) vermek için, belli kurallara bağlı kalarak çizme, gösterme.
peyzaj	Doğadan yapılan manzara resimleri. Bir yerin doğal görünüşü.
piramit	Eski Mısır’da anıtsal mezar yapısı. piramidal kompozisyon
plastik sanatlar	Resim, heykel ve mimarlık sanatları.
portre	Resim sanatında genel olarak bir insan figürünün sadece omuzlardan itibaren yüzünün konu aldığı resimler.
primitif sanat	İlkel sanat. MS 1500 yılından önce yaşamış ressamların çoğunlukla arkaik tarzda yapılmış resimlerine verilen ad. Sanatta, kendini eğitmiş veya resimlerinde sade bir üslup kullanan sanatçıların çalışmaları.
profil	Yandan görünüş. İnsanın yüzünün yandan görünüşü. Bir kişi veya eşya için ayırt edici özelliklerin bütünü.
proje	Uzun vadeli öğretim programı ünitelerinden oluşan, sürece ve sonuca ilişkin öğrencinin düşüncelerini, algısal ayrımsamalarını, çözümlemelerini kapsayan, bazen bireysel, bazen de grup olarak uygulamayı gerektiren çalışma türü.
renk	Cisimler tarafından yansılanan ışığın gözde oluşturduğu duyum.
resim	Yüzey üzerinde oluşturulan her türlü iki boyutlu kompozisyon.
ritim	Bir kompozisyonda farklı unsurların sıra ile ve belirli aralıklarla birbirini izlemeleri.
rölyef	Kabartma.
röprodüksiyon	Bir sanat eserinin aslını bozmadan yapılan taklidi, çoğaltımı.
sanat	Bir duygunun, tasarının ve güzelliğin anlatımında kullanılan yöntemlerin tamamı veya bu anlatım sonucunda ortaya çıkan üstün yaratıcılık.
sanat eseri	Yaratıcılık ve ustalık sonucu ortaya çıkan üstün ve değerli eser.
sanat felsefesi	Sanatın niteliğini irdeleyen düşün dalı.
sanatçı	Güzel sanatların herhangi bir dalında yaratıcılığı olan, eser veren kişi.
sanatkâr	Bir iş ustalıkla yapan.
sanatsal	Sanata ilişkin, sanatla ilgili.
sanatsal anlatım	Sanat terimleriyle algı, beceri, düşünce ve duyguların sunumu.
sanatsal düzenleme	Çizgi, biçim, doku, renk, değer ve mekan gibi görsel sanatlar ögeleriyle bütünlük, denge, ritim, tekrar, oran, vurgu vb. görsel sanatlarda temeli oluşturan düzenleme ilkeleri.
sfenks	İnsan başlı, aslan vücutlu heykellere verilen ad.
sfumato tekniği	Resim ya da çizimde, renk ve tonlar arasında yumuşak geçişleri sağlayan gölgeleme yöntemi.
siluet	Gölge, karaltı.
simetri	Bir eksene göre iki yanda, aynı mesafede karşılıklı olarak yer alma.
simge	Sembol.
skolastik	İnanç ve bilgiyi kiliseyle birleştirmeye çalışan Orta Çağ felsefesi.
slayt	Saydam bir yüzey üzerine alınmış projeksiyonda kullanılmaya özgü pozitif görüntü, diyapozitif.
somut	Nesnel olarak varlığı algılanabilen.
soyut	Somut olmayan.
soyut resim	Doğadaki varlıkların gerçek görünümlerini amaçlamayan, daha çok çizgi, renk-leke ilişkileri üzerine kurulan bir anlayışla gerçekleştirilen yapıtlar.
soyutlaştırma	Yüzey ya da hacim sanatlarında gerçek figür, şekil ve kompozisyonların tanınamayacak derecede yalınlaştırılması.
spontane	Sanatçının, önceden tasarlamadan kendi içinden geldiği gibi dış etki olmaksızın gerçekleştirdiği çalışmalar.
stil	Görsel biçimde sunulan düşünce ve duyguların karakteristik bir tarzı. Üslup.
stilize	Bir şekli, özelliği bozulmadan sadeleştirmek veya belli bir tarz hâline getirmek, dekoratif bir görünüm kazandırma.
strüktür	Bir nesneyi ya da yapıyı ayakta tutan taşıyıcı sistem. İç yapı.
süreç	Düşüncenin gerece aktarımı ve sanat yapma yolu.
süreç dosyası	İçinde planlar, tasarımlar, eskizler, notlar, işlenen sanat eğitimi ile ilgili bir sorunun çözülmüş örnekleri; son ürün, süreç ile ilgili düşünceler ve ürün ile ilgili değerlendirmelerin bulunduğu dosya.
şekil	Biçim. Bir konuyu açıklamaya yarayan resim veya çizim.
şema	Basit çizilmiş simge.
şövale	Resim sehpası.
tablo	Tuval, ahşap levha, karton vb. üzerine yapılmış taşınabilir boyuttaki resim.
tapınak	İçinde ibadet edilen, tapınılan yapı, mabet, ibadethane.
tarz	Bir kimse için özel anlatım biçimi, güzel sanatlarda üslup, stil.
tasarım	Dizayn. İşlevi olan objelerin tasarlanmış, uygulanabilir biçimleri.
taslak	Bir resim ya da heykelin önceden hazırlanan şekli.
tekstür	Resimde doku. Dış yapı.
tema	Resim ve heykelde esas konu, ana fikir.
tezyinat	Osmanlıcada hem bezeme, hem de süsleme kavramları karşılığında kullanılan sözcük.
tıpkıbasım	Sanat değeri taşıyan eserlerin kopya yöntemiyle çoğaltılması.
ton	Renklerin, boyalı yüzeylerin koyu-açık görünümü.
topografya	Bir kara parçasının doğal engebe ve özelliklerini kâğıt üzerinde çizgilerle gösterme işi.
tors	Bir figürün gövde heykeli. Kollar, bacaklar ve baş dışında kalan insan gövdesinin heykeli.
transparan	Saydam olan.
tuval	Üzerine resim yapılan yüzey.
üç boyutlu	Boyu, eni, derinliği veya yüksekliği olan, plastik.
ürün	Sanat adına yapılan bir nesne.
üslup	Bir sanat yapıtının ya da yapıtlar grubunun, bir devrin, bir bölgenin veya bir ekolün ifade bakımından özellikleri. Bir sanatçının kendine özgü biçimlendirme ve tasarım anlayışı.
valör	Renk değerleri. Bir tonun göreceli şiddeti veya bir tona ait kuvvet. Bir tondaki ışık ve gölgelerin derecesinin getirdiği fark.
vurgu	İzleyicilerin dikkatini çekmede etkin olan sanatsal faaliyetler içinde bir alan.
yalın	Karmaşık olmayan, katkısız, sade.
yanılsama	Yanlış algılama ve duyu yanılması.
yaratma	Kişinin eski bilgi ve yaşantılarına dayanarak yeni nesne ve düşünceler ortaya koyma. Kişinin bir tür sentez yapma yetisi. Teknik, malzeme, işlem, öge ve çözümlemeler kullanarak görsel sanat eserleri üretmek; eşsiz, karmaşık, ayrıntılı düşüncelerin esnek ve akıcı üretimi.
yazma	Basım tekniğinin gelişmediği dönemlerde elle yazılmış kitap.
yontu	Heykel.
yoz	Bozulmuş, aslından uzaklaşmış, güzel olmayan.
yüzey	Bir nesneyi uzaydan ayıran dış ve yaygın bölüm.
ziggurat	Sümerler tarafından basamaklı piramit biçiminde, yukarı doğru gittikçe daralan tapınak mimarisi.